Study on knowledge of medicinal plants used of Tay ethnic minority in Na Hang special-use forest, Tuyen Quang Province

Nghiên cứu tri thức sử dụng cây thuốc của đồng bào người Tày tại khu bảo tồn rừng đặc dụng Na Hang, tỉnh Tuyên Quang

Abstract

Tay ethnic minority using Tay - Thai language is the biggest population in Na Hang district (ca. 51.6%), Tuyen Quang province. Their knowledge and experience of using medicinal plants have been preserved and passed down through many generations. Medicinal plant resources in Na Hang special-use forests (SUF) have been contributing to the work of health care and treatment of communities in the region. Research results showed that the composition of medicinal plants used by Tay ethnic minority in Na Hang SUF included 223 vascular plant species, belonging to 4 phyla which were mainly belonging to Magnoliophyta, accounting for 90.0% of families; 94.97% of genera, and 95.92% of species. Among these 223 plant species, 9 species were ranked at different levels of endangered status. These are rare and precious gene sources that need to be strictly protected and conserved. 53 diseases/symptoms belonging to 7 groups of diseases can be treated with medicinal plants from Tay ethnic minority in Na Hang SUF. Particularly, 14 diseases to be treated by various medicinal herbs.

Dân tộc Tày là một cộng đồng thuộc ngôn ngữ Tày - Thái và có dân số đông nhất ở huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang, chiếm 51,6% tổng dân số toàn huyện. Những tri thức và kinh nghiệm sử dụng những loài cây để chữa bệnh đã được người dân địa phương gìn giữ và lưu truyền lại qua nhiều đời, thế hệ sau. Nguồn tài nguyên cây thuốc ở rừng đặc dụng Na Hang đã và đang đóng góp vào công tác chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh của các cộng đồng trong khu vực. Kết quả điều tra cho thấy thành phần loài cây thuốc được người dân tộc Tày sử dụng gồm 223 loài thuộc 4 ngành thực vật bậc cao có mạch, chủ yếu thuộc ngành Mộc Lan (Magnoliophyta), chiếm 90,0% tổng số họ; 94,97% tổng số chi và 95,52% tổng số loài. Trong số 223 loài cây thuốc này, có 9 loài được xếp ở các cấp độ nguy cấp khác nhau. Đây là nguồn gien quý hiếm, cần có biện pháp bảo tồn nghiêm ngặt. Có 53 bệnh/triệu chứng bệnh thuộc 7 nhóm bệnh có thể chữa bằng cây thuốc tại rừng đặc dụng Na Hang từ người dân tộc Tày. Đặc biệt, 14 bệnh có thể chữa được bằng nhiều loại cây thuốc khác nhau.